با بررسی ضوابط و اصول طراحی سالن ورزشی چند منظوره با شما همراه هستیم. با توجه به اینکه ورزش تبدیل به یک اصل اساسی در زندگی امروزه شده و افراد از همان سنین پایین به دنبال کشف استعدادها و یا برای سلامتی یکی از ورزشهای سالنی را به صورت تفریحی یا حرفه‌ای دنبال می‌نمایند، ساخت سالن‌های ورزشی و طراحی آنها نیز تبدیل به یک موضوع مهم برای هر جامعه‌ای شده است.
کشور ما نیز از این امر مستثنی نیست و شاهد هستیم که چه در‌بخش خصوصی و چه در‌بخش دولتی سالن‌های ورزشی با امکانات به روز و عالی روز به روز بیشتر می‌شوند. در این بین افراد ورزشکار نیز به دنبال استفاده از خدمات ورزشی بهتر و مناسب‌تر هستند. از این رو لزوم طراحی سالن ورزشی بر اساس ضوابط و استانداردهای موجود اهمیت زیادی به خود گرفته است.
در این بین افراد علاقمند به سرمایه گذاری در‌بخش توسعه و ساخت سالن‌های ورزشی چند منظوره می‌توانند با رعایت این استانداردها نیاز کاربران را به صورت کامل برطرف کرده و از این طریق نتیجه بهتری نیز از سرمایه گذاری خود داشته باشند.
داشتن یک سالن ورزشی ایده آل که در کنار تمام زیبایی‌ها و خدمات به روز تمام نیازمندی‌های لازم برای افراد جامعه را نیز برطرف نماید، نیاز به رعایت ضوابط طراحی سالن ورزشی است. اینکه بهترین ابعاد برای این سالن‌ها چیست و ایده آل‌ترین طرح‌ها برای سالن‌های چند منظوره کدام است، نکاتی است که در ادامه به صورت دقیق به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
سالن ورزشی چیست و شامل چه نوع ورزش‌هایی می‌شود؟
سالن یا مجموعه ورزشی اصطلاحا به ساختمان‌هایی اطلاق می‌شود که در آن محیط مناسب لازم برای ورزش کردن و داشتن یک تفریح مناسب برای علاقمندان به ورزشهای مختلف ایجاد شود. در این بین بسته به اینکه چه ورزش‌ها و چه خدماتی برای سالن ورزشی در نظر گرفته شود، ضوابط طراحی سالن ورزشی نیز متفاوت خواهد بود.
در سالن‌های ورزشی بین المللی حتی فضای لازم برای سکونت و استفاده از خدمات غذایی و زندگی برای یک مدت کوتاه نیز برای ورزشکاران بین المللی ایجاد می‌شود که البته شرایط خاص خود را خواهد داشت.
احداث سالن ورزشی در حال حاضر برای ورزشهای زیادی در دستور کار قرار می‌گیرد. کسانی که به دنبال طراحی سالن ورزشی چند منظوره هستند، باید با این ورزش‌ها نیز آشنا باشند. از مهمترین این ورزش‌ها می‌توان به مواردی به شرح زیر اشاره نمود:
- سالن ورزشی فوتبال داخل سالن (فوتسال)
- والیبال
- بسکتبال
- کشتی
- بدنسازی و ژیمناستیک
- شنا
- ورزشهای رزمی
- پینگ پنگ
- بدمینتون
- هندبال
از رایج‌ترین ورزش‌ها در سالن‌های ورزشی می‌باشند. در این بین برای بهینه‌سازی هزینه‌ها در برخی مواقع از یک سالن برای چند ورزش به صورت همزمان نیز استفاده می‌شود. در این باره باید شرایط خط کشی این سالن‌ها را به دقت در نظر داشته باشید. فوتسال، والیبال و بسکتبال سه ورزش اصلی مورد استفاده در سالن‌های ورزشی چند منظوره می‌باشند.
ضوابط طراحی سالن ورزشی
ضوابط طراحی سالن ورزشی چند منظوره یا تکی به عوامل مختلفی بستگی دارد. بسته به اینکه شما به دنبال تامین چه خدمات و شرایطی در این سالن‌ها هستید، اندازه‌ها نیز ممکن است متفاوت باشند. اما به صورت کلی برای طراحی سالن ورزشی بایستی نکات و ضوابط زیر در نظر گرفته شود:
- برای سالن‌های بدنسازی باید دستگاه‌های مختلف فاصله کافی با هم داشته باشند تا امکان استفاده از آنها به صورت همزمان برای کاربران وجود داشته باشد.
- تامین نور کافی برای دید در روز برای سالن‌های ورزشی سرپوشیده یکی از لازمه‌های طراحی این سالن‌ها است.
- برای طراحی سالن‌های ورزشی علاوه بر اندازه استاندارد زمین که طبق قوانین مسابقات ورزشی است، بدون در نظر گرفتن فضای جانبی مانند محل استقرار تماشاچیان، حداقل سه متر باید از طرفین فاصله ایجاد شود.
- حداقل ارتفاع در نظر گرفته شده برای سالن‌های ورزشی فوتسال، بسکتبال و والیبال 7 متر است. طبق اصول طراحی سالن ورزشی بدمینتون، حداقل ارتفاع آن باید 9.1 متر باشد.
- جنس کفپوش سالن‌های ورزشی بر اساس نوع ورزش می‌تواند متفاوت باشد. معمولا در سالن‌ها از جنس‌هایی مانند پلاستیک مرغوب یا وینیل استفاده می‌گردد. برای ورزشهای رزمی که ورزشکاران به هیچ وجه نباید سر بخورند، از تاتامی‌هایی از جنس فوم استفاده می‌شود. در سالن‌های بدنسازی به دلیل نیاز به مقاومت بالا نیز معمولا کفپوش‌هایی از جنس گرانول کاربرد دارد. همچنین کفپوش‌های پلی اورتان نیز به دلیل دوام و ماندگاری بالا و شرایط ساده‌تر برای تعویض و ترمیم نیز در این باره رایج هستند.
ضوابط طراحی سالن ورزشی چند منظوره
در بسیاری از سالن‌ها برای بهینه‌سازی هزینه‌ها و امکان استفاده از آن برای چند ورزش از خط کشی‌ها و استانداردهای تمام ورزش‌ها استفاده می‌شود. به این معنی که خط کشی تمام ورزشهای رایج اعم از فوتسال، هندبال، بدمینتون، بسکتبال، والیبال و … در آنها وجود داشته و می‌توان به صورت چند منظوره از آنها استفاده کرد. اما ضوابط طراحی سالن ورزشی چند منظوره با سالن‌های تک منظوره تفاوت‌هایی دارد.
- طبق استانداردهای جهانی برای طراحی سالن ورزشی چند منظوره ابعاد سالن باید بر اساس ابعاد زمین فوتسال در نظر گرفته شده و طبق آن طراحی شود. زیرا فوتسال بزرگ‌ترین زمین را در میان ورزشهای داخل سالن دارد. برای مسابقات رسمی ابعاد زمین فوتسال 25 در 42 است که البته ضوابط طراحی سالن ورزشی برای تامین فاصله کافی از اطراف و فضای تماشاگران را نیز باید به آن اضافه نمود. در سالن‌های غیر رسمی از ابعاد 18 در 38 استفاده می‌شود. سالن فوتسال در ابعادی بینابین این ابعاد نیز طراحی می‌شود.
- برای طراحی سالن ورزشی چند منظوره از نظر ارتفاعی نیز باید سراغ ورزش بدمینتون رفت که بیشتری میزان ارتفاع را نیاز دارد. طبق ضوابط طراحی سالن ورزشی چند منظوره حداقل ارتفاع سالن باید 9.1 متر باشد.
- حداقل 3 متر باید از طرفین به جز فضاهای جانبی فاصله ایجاد شود.
- برای رنگ‌بندی کفپوش و خط کشی سالن‌ها نیز هر چند ضوابط خاصی به صورت رسمی وجود ندارد، اما نکاتی به صورت کلی در آنها رعایت می‌شود. خط کشی‌ها با رنگ سفید و زرد انجام می‌شود. کفپوش زمین‌های فوتسال، هندبال، بسکتبال و بدمینتون معمولاً آبی یا سبز انتخاب شده و کفپوش زمین والیبال نیز نارنجی در نظر گرفته می‌شود. برای حاشیه زمین نیز از رنگ‌هایی مانند قرمز، نارنجی، آبی و صورتی استفاده می‌شود.
ابعاد رختکن سالن ورزشی
برای طراحی سالن ورزشی باید به تعداد و ابعاد رختکن نیز دقت شود. برای طراحی این‌بخش از مجموعه ورزشی شرایط زیر را در نظر بگیرید:
- مساحت مورد نیاز برای فضای رختکن به ازای هر نظر 0.7 متر باید در نظر گرفته شود.
- برای کمدها و انبار لباس برای هر نفر باید 0.25 متر فضا در نظر گرفته شود.
- به ازای هر 20 تا 25 نفر نیاز به یک توالت است و حداقل 2 توالت در سالن ورزشی باید موجود باشد.
- به ازای هر 10 نفر نیاز به استفاده از یک دوش وجود دارد و حداقل دو دوش باید در سالن تعبیه شود.
تاسیسات سالن ورزشی
طراحی سالن ورزشی در‌بخش تاسیسات و گرمایش و سرمایش نیز نیاز به رعایت ضوابط و استانداردهای موجود است. سیستم‌های در نظر گرفته شده برای گرمایش و سرمایش سالن‌های ورزشی باید به صورت دقیق قابل اندازه گیری باشد. از این رو از دستگاه‌های خاصی می‌توان برای این منظور استفاده نمود. دمای سالن در فصول مختلف طبق وسایل سرمایشی و گرمایشی باید به صورت دقیق اعمال شود.
- برای بهینه‌سازی در مصرف انرژی در نظر گرفتن عایق کاری بهینه، به حداقل رساندن سطوح شیشه‌ای، جهت گیری صحیح ساختمان سالن و همچنین کمینه کردن تبادل گرما باید در دستور کار قرار گیرد.
- 50 تا 60 درصد انرژی مصرفی در سالن ورزشی در طول فصول سال صرف گرمایش و سرمایش سالن خواهد شد.
- تهویه سالن باید حداقل امکان 10 بار تعویض هوا در هر ساعت را داشته باشد.
