در گذشته استفاده از رنگ ها در معماری ، به مواد موجود در محل مانند سنگ ، سنگ آهک و غیره بستگی داشته است. اما امروزه درک بالاتری از رنگ ها و تاثیرات آن ها بر فضاسازی و القای احساسات یافته ایم و در صدد بهره مندی از این ویژگی ها هستیم. بنابراین با ایجاد یک پالت رنگ ، امکان ایجاد احساسات مختلفی از درک فضا به وجود می آید و رنگ شناسی در معماری می تواند کلید موفقیت انتقال احساسات و ایجاد درک ذهنی مناسب از محیط باشد.
امروزه معماری بیش از آنچه که تصور کنیم در زندگی ما تأثیر می گذارد ، استفاده از رنگ ها در معماری از اهمیت بیشتری برخوردار است. همانطور که رنگ های یک نقاشی یا عکس با کیفیت رنگ بالا می تواند حال و هوای خاصی را ایجاد و به ما منتقل کند ، رنگ های یک ساختمان یا اتاق نیز می تواند بر احساس افراد استفاده کننده از آن تأثیر عمیقی بگذارد.
روانشناسی رنگ در معماری
یوهان فون گوته آلمانی که مطالعات عمیقی در مورد نظریه رنگ ها دارد ، اشاره می کند که «شناسایی رنگ ها ذهنی است. اما تاثیرات آن جهانی است». برای مثال رنگ های گرم ( قرمز ، نارنجی و زرد ) از پویایی بیشتری برخوردار است و باعث احساس راحتی و تحریک پذیری افراد می شود. در حالی که رنگ های سرد ( سبز ، آبی و بنفش ) دارای اثر ملایم و آرام بخش و حس سکون هستند.
بنابراین رنگ می تواند با روانشناسی ، نمادگرایی و حتی عرفان همراه باشد. رنگ ها ابزاری اساسی برای تشدید و یا کاهش حضور عناصر ، ساده سازی و یا پیچیده کردن خوانش احساسی محیط هستند. بنابراین در اینجا برای ایجاد درک بهتری از رنگ شناسی در معماری ، به بررسی تاثیرات طیف رنگ بر احساسات و تصورات ذهنی می پردازیم:
- سفید
مفهوم پاکیزگی و بی طرفی را بیان می کند و از محبوب ترین رنگ ها در میان معماران است.
- زرد
انتقال دهنده حس خوش بینی ، کنجکاوی و خوش رویی است. این رنگ را به دفعات در فضاهای تجاری یا رستوران ها که برای جلب توجه عابرین پیاده استفاده شده اند ، دیده ایم.
- قرمز
رنگ قرمز دارای یک اثر محرک است که جلب توجه و ایجاد میل می کند. از رنگ قرمز به طور منظم در فضاهای تجاری ، مانند فروشگاه ها یا فست فود ها استفاده می شود. طیف قرمز تیره ممکن است فریبنده باشد؛ در حالی که قرمزهای نئونی روشن ، دوستانه و چشم نواز هستند.
- آبی
حس مثبت ، اعتماد به نفس و امنیت را منتقل می کند. دارای اثرات آرامش بخش است. اغلب در فضاهای تجاری و اداری مانند آژانس های تجاری ، بانکی ، دفاتر و شرکت ها استفاده می شود.
- سبز
آرامش و رفاه از جمله احساساتی است که رنگ سبز در فرد ایجاد می کند. این رنگ را به طور مرتب در مراکز بهداشتی و درمانی و اتاق های استراحت دیده ایم.
- نارنجی
تصویر شدید ذهنی از خلاقیت ، سرخوشی و اشتیاق در فرد ایجاد می کند. نارنجی از آن دسته رنگ هایی است که در محیط های خلاق مانند اداره ها ، استودیوها و مدارس استفاده می شود. اگر به همراه رنگ آبی استفاده شود ، حس اعتماد و خلاقیت در ایده را در فرد ایجاد می کند. بنابراین در آژانس ها و دفاتر بانکی هم گاها با این ترکیب دیده می شود.
- بنفش
مانند رنگ آبی ، باعث انتقال حس رفاه ، آرامش و لطافت به افراد می شود. به ویژه بنفش پاستیلی در تنظیمات نور منتشر شده این حس را با شدت بیشتری منتقل می کند. بنفش نئونی و بخصوص چراغ های بنفش نئونی ، سرگرم کننده و مهیج هستند و به دلیل منحصر به فرد بودن ، می توانند تأثیر ماندگاری ایجاد کنند.
اصول طلایی رنگ شناسی در معماری
با اصول طلایی رنگ شناسی در معماری آشنا شوید :
- از ترفند خطای دید بهره بگیرید.
استفاده از رنگ تیره در قسمت سقف ، در حالی که برای رنگ آمیزی تمام دیوارها از یک رنگ متفاوت با سقف استفاده شده است باعث کوتاه تر نشان دادن سقف می شود. در حالی که اگر این رنگ در همه دیوارها اعمال شود ، درک فضای طولانی تر از حد واقعی ایجاد می کند. اگر می خواهید کانون توجه ناظر ، هم ارتفاع با خودش باشد و به قسمت های فوقانی محیط توجهی نشود ، پس تمام سطوح را تا نیم ارتفاع دیوار رنگ آمیزی کنید و رنگ تیره روی سطوح فوقانی اعمال کنید.
- انتخاب رنگ اشتباه می تواند فاجعه به بار بیاورد.
استفاده از رنگ اشتباه در معماری مانند انتخاب لباس عروس مشکی است و در همین حد فاجعه بار است. برای درک عمیق رنگ شناسی در معماری ، باید توجه داشته باشید که هر رنگ القاکننده چه حسی است و چه ذهنیتی در افراد ایجاد می کند.
برای مثال اولین چیزی که با رنگ قرمز به یاد می آوریم ، خون است. به همین دلیل از این رنگ در مراکز انتقال خون استفاده می شود. رنگ مشکی اعتبار و منزلت و قدرت را نشان می دهد و در معماری حضور بسیار خاصی دارد. رنگ قهوه ای از پذیرفته شده ترین رنگ ها در معماری است و کاربرد آن فراگیر است. دلیل آن هم ارتباط رنگ با طبیعت و خاک است. رنگ بنفش از کم استفاده ترین رنگ ها در معماری است. اما حتی در دوز کم هم می تواند تأثیرگذار باشد و مفهوم ثروت ، پیچیدگی و امتیاز را منتقل کند.
- پالت رنگ مناسب تعریف کنید.
برای محیط باید پالتی موضوعی انتخاب شود که همخوانی یا تضاد را به صورت هدفمند دنبال کند. چهار نوع اصلی پالت رنگ داریم:
تک رنگ
دارای سایه ها و عمق های مختلف یک رنگ است. این نوع می تواند ساده ترین طرح های رنگی را ایجاد کند؛ زیرا همه آن ها از یک رنگ گرفته شده اند. این کار از ایجاد طرح ناموزون یا زشتی جلوگیری می کند اما مراقب باشید؛ پالت های تک رنگ می توانند ضعیف و کسل کننده باشند.
رنگ های آنالوگ
در این پالت ، رنگ های کنار هم در چرخ رنگ مورد استفاده قرار می گیرند. این پالت ها معمولا در بیان سازگاری و یکنواختی در طراحی بسیار عالی عمل می کنند. کار با آن ها نیز آسان است؛ زیرا تفاوت زیادی در رنگ ها وجود ندارد ، کنتراست از طریق تغییرات سایه رنگ ایجاد می شود و هر گونه حواس پرتی از محیط و محتوای مورد نظر را محدود می کند.
رنگ مکمل
رنگ های مکمل یا متضاد از چرخ رنگ ( مانند قرمز و سبز ، آبی و نارنجی ) برای برقراری ارتباط متعادل ، عالی هستند. این پالت نیز مانند پالت های آنالوگ و تک رنگ ، می تواند طرح ها را گسترش دهد. این پالت از دو رنگ مخالف در کنار یکدیگر تشکیل می شود و برای جلوگیری از خستگی چشم بسیار مفید است.
تریدیکس (سه گانه )
سه رنگ از نقاطی با فاصله برابر روی چرخ رنگ ( مانند قرمز ، زرد و آبی) پالت تریدیکس را به وجود می آورد. روش تریدیکس ، پالت متنوع تری به وجود می آورد. این پالت به برنامه ریزی و آزمون و خطای بیشتری نیاز دارد؛ زیرا شامل تعداد بیشتری از رنگ ها می شود که با هم مخالفت می کنند.
- با اصطلاحات رنگ شناسی آشنا باشید.
Contrast یا تفاوت رنگ ( تضاد نوعی کنتراست است ) ، value یا ارزش ( مقدار تیرگی یا روشنی رنگ ، ولیو رنگ های دارای درصدهایی از رنگ سفید ، مشکی و خاکستری کمتر است ) ، tine یا تینت ( رنگ هایی که در آن ها از سفید و خاکستری روشن استفاده شده باشد ) ، tone یا اینتنسیتی ( درخشش رنگ که کاهش ارزش و خلوص رنگ بر آن اثر کاهنده دارد ) و shade یا سایه ( استفاده از رنگ مشکی یا خاکستری سایه می سازند ).
سخن پایانی
از آنجا که رنگ یک عنصر جدایی ناپذیر در انواع سبک معماری است ، پس رنگ شناسی در معماری یک امر ضروری به شمار می رود. هرچند درک ما از رنگ ها می تواند تحت تأثیر تجربیات ، فرهنگ و نمادهای موجود در پیرامون نیز قرار بگیرد؛ اما به طور کلی رنگ به عنوان زبانی بصری شناخته می شود که واکنش های تقریبا یکسانی را در اکثریت افراد به وجود می آورد. رنگ نه تنها از نظر زیبایی شناختی ، بلکه از نظر حسی و ذهنی اهمیت زیادی دارد و لازم است در پروژه های معماری به صورت هدفمند و هوشمندانه استفاده شود.
