معرفی سبک معماری گوتیک

در دوره های مختلف تاریخ، سبک های معماری متنوعی روی کار آمدند و تا مدت ها در ساخت و سازها مورد استفاده قرار گرفتند. این سبک های معماری هر کدام ویژگی های خاصی دارند که آن ها را به خوبی از یکدیگر متمایز می کنند. امروزه همچنان نمونه های بسیاری از این سبک های معماری وجود دارد که برخی به جاذبه های مطرح گردشگری در شهرهای مختلف جهان تبدیل شده اند. در ادامه این مطلب به معرفی یکی از قدیمی ترین و مطرح ترین سبک های معماری جهان، یعنی سبک معماری گوتیک می پردازیم.

تاریخچه سبک گوتیک

در جریان بازسازی کلیسای سن دنی فرانسه بود که معماری گوتیک در قرون وسطی و بین سال های 1137 و 1144 متولد شد. در حقیقت می توان این کلیسای مطرح فرانسوی را اولین ساختمان که با معماری سبک گوتیک ساخته شده شناخت. خیلی زود این سبک معماری توانست راه خود را از فرانسه به سایر کشورهای اروپایی از جمله انگلستان باز کند.

سبک گوتیک را سبکی مذهبی می دانستند؛ چرا که اغلب برای ساخت کلیساها استفاده می شد. هرچند در این دوره که معماری گوتیک شهرت پیدا کرده بود علاوه بر کلیساها، کاخ ها، دانشگاه ها و قلعه هایی نیز به این سبک ساخته شدند که هنوز مطرح و شناخته شده هستند. سبک معماری گوتیک بین قرن 12 تا 16 در اوج بود. پیش از آن سبک معماری رومانسک و پس از آن معماری رنسانس وجود داشتند.

مشخصه های سبک معماری گوتیک

اگرچه سبک گوتیک با توجه به موقعیت جغرافیایی، سن و سال و نوع ساختمان (کلیسا، کاخ یا دانشگاه) تفاوت های اندکی دارد؛ اما در 5 عنصر اصلی با یکدیگر تشابه دارند که این 5 مورد، آن ها را به راحتی قابل شناسایی کرده و از سایر سبک های معماری جدا می سازد.

1. پنجره های بزرگ با شیشه های رنگی
   در حالیکه داشتن پنجره هایی با شیشه های رنگی برای اغلب کلیساها یک امر عادی و معمول است، اما این نکته یکی از ویژگی های مهم سبک معماری گوتیک محسوب می شود که در کنار بزرگ بودن پنجره ها و وجود قوس های تیز آن ها، به خوبی این نوع سبک معماری را معرفی می کند. این پنجره های بلند که اغلب با شیشه های بریده شده چند رنگ تزیین شده اند به خوبی عظمت و بزرگی یک کلیسا را به تصویر می کشند و مهم تر از همه، بزرگ بودن پنجره ها موجب می شود نور طبیعی بیشتری به داخل تابیده شود که رد شدن این نور از شیشه های رنگی، فضایی جذاب تر و رویایی تر در آن ایجاد می کند.

   

   نمای داخلی کلیسای سنت چاپل در پاریس که به زیبایی بزرگ بودن و رنگارنگی پنجره ها و تاثیرشان در فضای داخلی کلیسا را نشان می دهد.طاق های بلند نوک تیز

   طاق ها نیز در دوره های مختلف در معماری، بخصوص معماری مذهبی، مورد استفاده قرار می گرفتند اما طاق ها در سبک معماری گوتیک یک تفاوت بسیار مشهور داشتند، آن ها بلندتر و نوک  تیزتر شده بودند. در حالیکه طاق ها اغلب با قوس های منحنی ساخته می شدند، در معماری گوتیک این قوس ها تغییری کردند و به طاق هایی که نوک تیز و زاویه دار هستند تبدیل شدند. طاق های نوک تیز پیش از این در معماری اسلامی مورد استفاده قرار می‎گرفتند. نوک تیز بودن طاق ها و بلند بودن آن ها موجب می شوند ظاهر یک ساختمان به گوتیکی بیشتر رو به آسمان و عمودی به نظر برسد.

2. قوس های دنده دار
   به منظور ایجاد سقف ها و پنجره های بلندتر، معماران سبک معماری گوتیک از یک روش جدید برای پشتیبانی از ساختار اصلی استفاده کردند که به آن قوس دنده‎دار گفته می شد. قوس های دنده‎دار دارای طاق های گهواره ای متقاطع هستند که در عین حال که یک سقف دایره ای ایجاد می کنند بلکه ساختار متقاطع آن ها موجب می شود سقف بلند ساخته شده استحکام بیشتری داشته باشد.
3. برج ها و ستون های بلند
   یکی دیگر از ویژگی های چشمگیر سبک معماری گوتیک وجود برج ها و ستون های مخروطی بلند است که ظاهری دراماتیک به نمای خارجی این ساختار می بخشد. در حقیقت برج های بلند و نوک تیز موجب می شوند ساختمانی که به سبک گوتیک طراحی شده به راحتی در میان سایر ساختمان های شهر قابل شناسایی باشد. این برج ها اغلب برج ناقوس بودند که با به صدا در آمدن ناقوسشان ساعت خاصی برای مردم منطقه اعلام می شد که اغلب ساعت ادای احترام مذهبی به شمار می رفت. در زمان جنگ نیز زنگ خوردن ناقوس اعلان آتش‌سوزی یا حمله دشمنان بود.
4. تزیینات چشمگیر و کار شده
   تزیینات نمای خارجی ساختارهایی که به سبک گوتیک طراحی می شدند با ظرافت و دقت خاصی طراحی می شد. اما این طراحی و تزیینات تفاوت مشهودی با سایر تزیینات سبک های معماری دیگر داشت که شامل ستون های تزیین شده با مجسمه ها که اغلب چهره های تاریخی و مقدس بودند، سنبله ها و حکاکی های متنوع می شود.

   

   همه چیز در معماری سبک گوتیک زاویه دار و نوک تیز طراحی می شود و این مساله شامل تزیینات آن نیز می شود.

5 نمونه معماری سبک گوتیک

1. کلیسای سن استفان (Stephan Cathedral) – وین، اتریش کلیسای سن استفان یک کلیسای کاتولیک در شهر وین اتریش است که در سال 1160 ساخته شده است. برج بلندقامت و نوک تیز آن مهم ترین نماد این کلیسا محسوب می شود که به خوبی نمونه معماری سبک گوتیک را به تصویر می کشد.

   

2. کلیسای جامع کلن (Cologne Cathedral) – کلن، آلمان کلیسای جامع کلن یکی از زیباترین و پرآوازه ترین کلیساهای ساخته شده به سبک معماری گوتیک است که در سال 1996 در یونسکو به ثبت رسیده است. از مشخصه های این کلیسا می توان به دو برج بلند آن اشاره کرد که در سال 1880 ساخته شده اند و این کلیسا را در میان سایر ساختمان های شهر پدیدار می کنند.

   

3. کلیسای جامع میلان (Milan Cathedral) – میلان، ایتالیاکلیسای جامع میلان یک نمونه معماری سبک گوتیک است که تفاوتی چشمگیر با سایر کلیساهای این سبکی دارد. آن هم نبود برج های بلند در این ساختار است. در عوض کلیسای جمع میلان کاملا یکدست طراحی شده اما در طراحی آن تمامی ویژگی های سبک معماری گوتیک از جمله ساختارهای نوک تیز و پنجره های بزرگ به کار گرفته شده است. بر فراز بالاترین ستون مخروطی شکل این کلیسا، مجسمه ای طلایی رنگ از مریم مقدس قرار گرفته است.

   

4. کلیسای جامع چارترس (Chartress Cathedral) – پاریس، فرانسه کلیسای جامع چارترس را یکی از بهترین نمونه های معماری سبک گوتیک می شناسند که جایگزین یک کلیسای قدیمی که به سبک رومانسک ساخته شده بود شده است. کلیسای قدیمی در اثر آتش‌سوزی نابود شده و کلیسای جدید در سال 1194 با سبکی متفاوت و کاملا جدید، یعنی سبک گوتیک، ساخته شد. این کلیسا در یونسکو به ثبت رسیده است.

   

5. کلیسای جامع بارسلون (Barcelona Cathedral) – بارسلون، اسپانیا کلیسای جامع بارسلون در قرن 14 ساخته شده است. این کلیسا خیلی زود به یکی از محبوب ترین کلیساهای این شهر تبدیل شد و امروزه نیز بازدیدکنندگان زیادی را به سمت خود می کشاند.

   

جمع بندی

اگرچه قدمت سبک معماری گوتیک به قرن 12 باز می گردد اما امروزه بسیاری از ساختارها و کلیساهایی که با این سبک معماری بنا شده اند در میان پربازدیدترین جاذبه های گردشگری جهان قرار گرفته اند. معماری گوتیک به دلیل داشتن طاق های تیز و زاویه دار و همچنین سقف ها و پنجره های بلند به راحتی در میان سایر سبک های معماری قابل شناسایی است.