قرارداد معماری یکی از انواع قراردادهای بسیار پرتکرار در کشور ما است. صنعت ساختمان‌سازی در ایران هر چند با پیشرفت‌های کشورهای بزرگ غربی قابل مقایسه نیست، اما تبدیل به یک صنعت بسیار پردرآمد شده و هر روز در هر گوشه و کنار شهر شاهد افتتاح پروژه‌های جدیدی از آن هستیم.
مزیت‌های بسیار زیادی این نوع پروژه‌ها هم برای معمار و هم برای کارفرما باعث شده تا علاقمندان زیادی هم به این بازار کشانده شوند. اما با وجود همه این شرایط باز هم شاهد هستیم که بسیاری از افراد اطلاعات کافی برای تنظیم قراردادهای لازم در این عرصه را نداشته و با اشتباهات بسیار بزرگ خود را با مشکلات زیادی مواجه می‌سازند.
در این مقاله سعی داریم تا کامل‌ترین اطلاعات را در زمینه تنظیم قرارداد معماری با شما به اشتراک بگذاریم. همچنین نکات مهمی را نیز درباره این قرارداد و شرایط تنظیم آن مرور خواهیم کرد تا با شناخت کافی بتوانید برای تنظیم هر چه بهتر آن اقدام کنید. یک بار برای همیشه به دغدغه‌های خود در ادامه پایان خواهید داد.
انواع قرارداد معماری
برای شروع باید اشاره کنیم که قراردادهای معماری در انواع مختلفی تنظیم می‌شوند. بسته به اینکه شرایط ساختمان در چه وضعیتی قرار دارد و هدف شما از تنظیم قرار چیست، این قرارداد را می‌توان در انواع مختلفی اعم از:
- قرارداد مدیریت پیمان
- قرارداد مشاوره معماری
- قرارداد سفت‌کاری
- قرارداد EPC
و … تنظیم کرد. در همه این قراردادها اکثر شرایط مانند همدیگر بوده و در ادامه می‌توانید به نحوه تنظیم همه آنها مسلط شوید. تنها تعهدات طرفین است که در چنین قراردادهایی با یکدیگر متفاوت خواهد بود.
مفاد اصلی قرارداد معماری
تنظیم این قرارداد معمولاً باید تحت نظر وکیل و مشاور حقوقی باشد. با توجه به اینکه مسائل و موارد حقوقی بسیار مختلفی در هنگام تنظیم آن زیر پای کاربران خواهد بود، لازم است تا قبل از تنظیم مشاوره‌های حقوقی لازم صورت گرفته و با کمک یک فرد با تجربه برای تنظیم آن اقدام شود.
این مشاوره‌ها برای هر دو طرف قرارداد لازم است. چه در نقش کارفرما و چه در نقش کارشناس معمار لازم است تا تمام نکات حقوقی را رعایت کرده و قبل از امضای قراردادی عواقب بندهای مندرج در آن را بدانید. هر چند تجربه نیز می‌تواند در تنظیم هر چه بهتر این قرارداد مثمر ثمر باشد، اما با این حال اتکا به تجربه به تنهایی ممکن است دردسرساز شده و شرایط را پیچیده نماید.
همچنین داشتن اطلاعات اولیه از مفاد قرارداد معماری نیز به عنوان یک پیش نیاز ضروری برای طرفین این قرارداد لازم است. در ادامه مفاد چنین قراردادهایی را به صورت کامل مورد بررسی قرار می‌دهیم تا شناخت اولیه نسبت به آن را برای شما ایجاد کنیم. همچنین در حین معرفی هر ماده از این قرارداد، نکاتی را نیز برای تنظیم هر چه بهتر آن درج خواهیم کرد.
مشخصات طرفین قرارداد
اولین بند از این قرارداد به معرفی و درج مشخصات طرفین بازمی‌گردد. برای تنظیم این ماده از قرارداد خود به نکات زیر دقت نمایید:
- در درجه اول باید در نظر داشته باشید که مشخصات را از روی مدارک شناسایی پر کنید و به گفته‌های طرف مقابل اتکا نکنید.
- تمام مشخصات باید به صورت دقیق و کامل درج شود.
- از آدرس و شماره تلفن‌های فعال و دقیق در این بند از قرارداد خود استفاده کنید.
- در صورتی که یک طرف از قرارداد شخص حقوقی و شرکت است، حتماً فرد امضاء کننده باید مقامی با امکان درج امضاء را داشته باشد.
موضوع قرارداد
دومین بند از قرارداد معماری به موضوع آن مربوط می‌شود. دقت کنید که استفاده از عبارت‌ها و کلمات بی‌ربط ممکن است چالش‌های حقوقی برای شما ایجاد نماید. از این رو موضوع قرارداد را خیلی ساده و دقیقاً به همان شرایط عرف درج کنید.
محل انجام قرارداد
محل انجام قرارداد را باید به صورت دقیق در متن آن ذکر کنید. در بسیاری از مواقع وقتی پروژه در شهرستان‌های غیر از محل سکونت طرفین قرار دارد، این چالش می‌تواند جدی‌تر باشد. آب و هوا، شرایط سکونت و مواردی از این دست این چالش را جدی‌تر می‌نمایند.
مدت اجرای قرارداد
هر چند پروژه‌های معماری معمولاً در مدت‌های دقیق به پایان نمی‌رسند، اما با این حال لازم است تا در متن قرارداد به مدت آن اشاره شود. شما ب عنوان معمار بهتر است مدت زمانی را تعیین کنید که کمی بیشتر از تخمین اولیه شما باشد. همچنین کارفرما نیز باید مطابق با شرایط پروژه اعم از محل اجرا، آب و هوای منطقه و مواردی از این دست به یک مدت زمان منطقی رضایت دهد.
مبلغ قرارداد و طریقه پرداخت آن
یکی از مهمترین نکات در زمان تنظیم قرارداد معماری درج مبلغ قرارداد و همچنین نحوه پرداخت آن است. با توجه به اینکه این مهم از وظایف و تعهدات کارفرما است و عمل نکردن به آن می‌تواند چالش‌های حقوقی را به دنبال داشته باشد و حتی کارفرما را مشمول پرداخت ضرر و زیان نماید، بهتر است در تنظیم آن نهایت دقت را داشته باشید.
چه برای پرداخت مبالغ به صورت یکجا و چه به صورت مرحله‌ای بهتر است عرف بازار را در نظر گرفته و از قبل شرایط را برای آن بسنجید.
تعهدات کارفرما
یکی از مهمترین بندهای این قرارداد بند مربوط به تعهدات کارفرما است. کارفرما بایستی به تعهدات خود پایبند بوده و آنها را در زمان مشخص انجام دهد. تعهداتی اعم از پرداخت به موقع هزینه‌ها و یا هر وظیفه دیگری که در قرارداد به وی محول می‌شود. دقت کنید که تعهدات کارفرما بنا به توافق میان طرفین می‌تواند متفاوت باشد.
برای مثال در برخی مواقع تجهیز کارگاه و یا تأمین ابزار آلات اولیه را می‌توان از تعهدات کارفرما دانست. در بسیاری از مواقع نیز این تعهدات به عهده معمار است. همچنین مواردی مانند مالیات‌ها، هزینه‌های مربوط به تائید نقشه‌ها، آب رسانی، بیمه کارگران و مواردی از این دست باید در زمان تنظیم قرارداد مورد بحث قرار گیرد.
تعهدات معمار
در اکثر مواقع تمام مسائل مربوط به کارگاه به عهده معمار است. از تجهیز و گودبرداری گرفته تا تهیه تمام اقلام و قرارداد با پیمانکاران جزء همگی باید زیر نظر معمار صورت پذیرد و کارفرما بایستی تمام این موارد را به عنوان یک تعهد در متن قرارداد معماری درج نموده و معمار را نسبت به وظایف خود آگاه سازد.
موارد فورس ماژور
فورس ماژور یکی از بندهای حقوقی مهم در چنین قراردادهای محسوب می‌شود. طبق این بند در صوت بروز مشکلاتی که از دست طرفین خارج است، بروز مشکل در انجام تعهدات بدون ضرر و زیان خواهد بود. برای مثال بروز بلایای طبیعی در منطقه که مانع از فعالیت در کارگاه می‌شود. یا جنگ و مواردی از این دست را می‌توان به عنوان موارد فورس ماژور در متن قرارداد درج کرد.
خسارت تأخیر در اجرای مفاد قرارداد
معمولاً طرفین برای عدم اجرای تعهدات و یا دیرکرد در اجرای آنها ضرر و زیادی در نظر می‌گیرند که طرف مقابل دچار خسران نشده و حقوق هر دو طرف تأمین شود.
موارد فسخ قرارداد
در برخی مواقع بروز ایراد در انجام کار هر یک از طرفین می‌تواند شرایط را برای فسخ از سوی طرف مقابل فراهم آورد. برای مثال عدم اجرای درست سازه توس معمار می‌توانید یکی از موارد فسخ قرارداد معماری باشد.
سایر مفاد قرارداد معماری
به بندها و مفاد اصلی این قرارداد اشاره کردیم. بندهای دیگری را نیز می‌توان به شرح زیر در این قرارداد گنجاند:
- داور و حل اختلاف: برای انتخاب داور در صورت بروز اختلاف میان طرفین
- ضمانت حسن انجام کار: بابت تضمین طرفین نسبت به انجام صحیح و به موقع تعهدات
- تعداد نسخ قرارداد معماری: برای جلوگیری از بروز جعل در قرارداد، تعداد نسخ معتبر آن باید مشخص شود.
- حق مالکیت معنوی در قرارداد معماری: برای جلوگیری از کپی رایت
- پیوست‌ها: نقشه‌های معماری و اجرایی که کار باید طبق آنها پیش برود.
- امضاء طرفین و شهود: بهتر است طرفین و شهود تمام صفحات قرارداد را امضا نمایند.
نکات پایانی برای نگارش و تنظیم قرارداد معماری
در هنگام نگارش قرارداد با یک شرکت معماری باید به نکات زیر دقت داشته باشید:
- حتماً متن قرارداد به صورت تایپی تنظیم شود.
- از غلط املایی و غلط نگارشی در نگارش آن اجتناب کنید.
- بهتر است از درج کلمات قلمبه‌سلمبه در متن قرارداد خودداری کرده و آن را به صورت کاملاً ساده تدوین کنید.
- از استفاده از عبارت‌های حقوقی غیر مرتبط به قرارداد خودداری کنید.
- قبل از امضای نهایی یک بار تمام مفاد را مطالعه کرده و نسبت به همه آنها تسلط پیدا نمایید.
