طراحی ساختمان بیمارستان یکی از آن دسته طراحی‌هایی است که با چالش‌هایی بسیار زیادی روبرو است. در درجه اول نیازمندی‌ها و خواسته‌هایی که برای یک بیمارستان بازم است باید در این طراحی در نظر گرفته شود و از طرف دیگر نکاتی مانند اقلیم محل ساخت، جمعیت محل و ضوابط سازه‌ای را نیز باید در طراحی این بیمارستان‌ها لحاظ شوند.
رعایت نکات و ضوابط طراحی بیمارستان بیشتر از هر ساختمان دیگری در سطح شهرها اهمیت دارد. از این جهت در این مقاله با شما همراه هستیم تا به صورت کامل و جامع به بررسی ضوابط طراحی بیمارستان پرداخته و نکات لازم در این باره را با شما در میان بگذاریم. البته با مطالعه یک مقاله نمی‌توان بیمارستان طراحی کرد، اما دقت به همین نکات می‌تواند روند معماری ساختمان بیمارستان را بهینه‌تر و بهتر از همیشه نماید.
طراحی سازه بیمارستان
یکی از مهمترین مسائل در طراحی ساختمان بیمارستان دقت به نکات طراحی سازه برای این ساختمان‌ها است. ضوابط طراحی بیمارستان در بخش سازه‌ای کاملا مشخص و البته بسیار پیچیده است. برای طراحی سازه بیمارستان‌ها نیاز است تا طراح به آیم‌های بسیار مختلفی دقت نماید برای مثال طراحی داخلی بیمارستان پس از کرونا متفاوت با قبل آن است.
رعایت ضوابط لرزه‌ای برای ایمن بودن بیمارستان در برابر زلزله اهمیت چندین برابری نسبت به ساختمان‌های مسکونی معمولی دارد. بیمارستان‌ها جزء ساختمان‌های ویژه در طراحی سازه در برابر زلزله محسوب می‌شوند.
بخش اعظمی از مسائل مربوط به طراحی سازه بیمارستان‌ها به محل قرار گیری آن و شرایط جغرافیایی دارد. نوع خاک تاثیر بسیار زیادی روی فونداسیون خواهد داشت. اجرای فونداسیون بر اساس نکات سازه‌ای، استفاده از دیوارهای حائل و شمع کوبی در مناطقی که مقاومت خاک مناسب نیست و مواردی از این دست از همان ابتدا باید در دستور کار سازه‌ای بیمارستان قرار گیرد.
استفاده از سازه‌های بتنی و یا فلزی برای ساخت بیمارستان‌ها باید با تمهیدات خاصی باشد. با توجه به اینکه بیمارستان‌ها معمولا ساختمان‌هایی با طول عمر بسیار طولانی‌تر نسبت به ساختمان‌های مسکونی و یا تجاری معمولی هستند، از این رو در بحث طراحی سازه باید به این مسئله دقت کافی صورت پذیرد. در حال حاضر سازه‌های ساختمان بیمارستان در مدل‌های مختلفی اعم از طبقه‌ای، Tشکل، H شکل، V شکل و … در دستور ساخت قرار می‌گیرد.
اصول طراحی بیمارستان
طراحی ساختمان بیمارستان باید طبق اصول و ضوابط مشخصی باشد. در این‌بخش اصول طراحی ساختمان بیمارستان را با هم مرور می‌کنیم تا نسبت به این موارد شناخت کافی پیدا کرده باشید. دقت کنید که اصول و ضوابط طراحی ساختمان بیمارستان برای انواع آن اعم از عمومی بودن و اندازه بیمارستان می‌تواند تفاوت‌هایی در طراحی ایجاد نماید.
- به طور کلی بیمارستان‌ها دارای 4بخش مختلف هستند که در طراحی و معماری هر‌بخش باید نکات مربوط به آن رعایت شود.بخش معالجات و معاینات، بهش اداری،بخش بستری و‌بخش تدارکات 4بخش اصلی بیمارستان‌ها می‌باشند.
- همچنین شرایط طراحی ساختمان بیمارستان باید با دقت به 4 مشخصه اصلی باشد. جنسیت، سن، نوع از نظر خصوصی یا عمومی بودن و نوع بیماری می‌توانند در طراحی‌بخش های مختلف بیمارستان‌ها تاثیر داشته باشند.
- مساحت هر بیمارستان با توجه به تخت مورد نظر، اقلیم و شرایط جمعیتی منطقه تعیین می‌شود. به عنوان یک نمونه در یک استاندارد بین المللی برای هر 1000 نفر جمعیت در یک منطقه، 3 تخت در نظر گرفته می‌شود.
- در طراحی ساختمان بیمارستان به صورت متوسط برای هر تخت باید 120 تا 125 مترمکعب فضا در نظر گرفته شود.
- مساحت بیمارستان‌های معمولی باید 75 مترمربع برای هر تخت (با در نظر گرفتن محوطه‌سازی باشد. در بیمارستان‌های مخصوص برای بیماری‌های واگیردار این مقدار باید 150 تا 200 مترمربع برای هر تخت باشد.
- محل بیمارستان باید در فضایی دور از سر و صدا و آلودگی‌های ترافیکی باشد.
- طبق یک استاندارد کلی در طراحی بیمارستان‌ها این مراکز به سه نوع خیلی کوچک با حداقل 50 تخت، کوچک با 150 تخت، استاندارد تا 600 تخت و بزرگ تقسیم می‌شوند.
- همچنین نوع بیمارستان اعم از عمومی یا تخصصی بودن یا دانشگاهی بودن نیز می‌تواند در معماری ساختمان بیمارستان تاثیر مستقیم داشته باشد.
- اتاق‌های رو به شمال که آفتاب مستقیم دارند، برای بیماران خیلی مناسب نیست. اتاق‌های پرستاری باید به مست جنوب و جنوب شرقی باشد و بهترین جهت برای اتاق‌های درمان و جراحی شمال غربی و شمال شرقی است.
- در طراحی راهروها و‌بخش های مختلف به هیچ وجه نباید برآمدگی‌ها و ستون‌ها مانعی برای رفت و آمد باشند.
- جنس متریال به کار گرفته شده برای تولید درب‌های اتاق‌ها در بیمارستان باید حداقل 25 دسی بل کاهش صورت را ایجاد نماید.
- برای پله‌ها در بیمارستان‌ها باید از هر دو طرف نرده قرار داد.
- برای هر 100 تخت در بیمارستان باید دو آسانسور چند منظوره طراحی و اجرا شود. حداقل تعداد آسانسورهای چندمنظوره در بیمارستان نیز 2 است.
- درب‌ها در بیمارستان‌ها باید دارای دریچه‌های شیشه‌ای باشند تا امکان ارتباط تصویری وجود داشته باشد.
- در اتاق‌های مهم مانند اتاق جراحی یا بیهوشی حتما باید نور قابل تنظیم باشد. این موارد از مهمترین اصول طراحی ساختمان بیمارستان محسوب می‌شوند.
- بخش معالجات و معاینات در هر طبقه از بیمارستان شامل مواردی مانند اعمال جراحی و مراقبت‌های ویژه، کمک‌های اولیه برای بیماران اورژانسی،بخش پذیرش،بخش زایمان و نوزادان، مرکز کشیک و همچنین دارای مواردی مانند فضای انتظار، سرویس بهداشتی، اطلاعات، آسانسورها، راه پله و اتاق‌های معاینه باشد.
- در بخش تدارکات بیمارستان‌ها لازم است تا‌بخش های آشپزخانه عمومی، رختشویی، تاسیسات، انبار،بخش های استریل لوازم پزشکی، اتاق کنترل کارمندان، اتاق استراحت و رختکن گنجانده شوند.
- در بخش اداری بیمارستان‌ها مواردی مانند محل جلسات، اتاق حسابداری و رییس حسابداری، اتاق منشی، اتاق مدیران، اتاق بایگانی، سرویس، رختکن، دوش، و مدیریت فنی و غیر فنی بیمارستان باید گنجانده شوند.
- بخش نگهداری از بیماران که به‌بخش استاسیون معروف است، بایستی شامل مواردی اعم از اتاق بیماران با دوش و توالت، محل وسایل معاینه، اتاق معاینه، اتاق وسایل تمیز کننده، انبر، سرویس، قسمت نشیمن روزانه بیماران، پرستاری و اتاق دکتر کشیک باشد.
- طبق اصول طراحی ساختمان بیمارستان باید خش‌های اورژانس و درمانگاه‌ها در نزدیکی ورودی بیمارستان ساخته شوند.
- داروخانه باید در کنار‌بخش هایی بالینی و نزدیک آسانسور و‌بخش اورژانس باشد.
- پذیرش باید در نزدی راهرو اصلی و ورودی آمبولانس و همچنین اورژانس قرار گیرد.
- برای هر 8 بیمار بستری حداقل باید یک توالت در نظر گرفته شود.
- برای هر 15 بیمار سرپایی باید حداقل یک توالت در نظر گرفته شود.
- برای هر 6 نفر از کارکنان بیمارستان باید 1 توالت در نظر گرفته شود.
- برای هر 15 بیمار بستری در بیمارستان نیاز به یک حمام وجود دارد.
ضوابط و معیارهای طراحی بیمارستان
همچنین ضوابط طراحی بیمارستان نیز باید در این سازه‌ها رعایت شود. ضوابط بیمارستان‌ها در استانداردهای مختلف تفاوت جزئی با هم دارد. اما با این حال در صورت استفاده از هر یک از این استانداردها باید نکات مربوط به آن رعایت شود. از مهمترین ضوابط طراحی بیمارستان می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- راهروها در بیمارستان‌ها حداقل باید دارای عرض 1.5 متری باشند و راهروهای در نظر گرفته شده برای جابجایی تخت بیمارستانی حداقل باید 2.25 متر باشند.
- پنجره‌های نورگیر و هواگیر در بیمارستان‌ها حداکثر می‌توانند 25 متر از هم فاصله داشته باشند.
- حداقل ارتفاع درب‌ها در محل ورودی وسایل نقلیه و پارکینگ باید 3 متر باشد. درب‌های معمولی در بیمارستان‌ها نیز باید ارتفاع 2.1 تا 2.2 متر داشته باشند.
- پهنای موثر عرض پله‌ها و پاگردها در بیمارستان‌ها باید 1.5 تا 2.5 متر باشد.
- اندازه مناسب اتاق‌های جراحی در بیمارستان‌ها 6.5 در 6.5 و ارتفاع 3 متر است.
- اتاق‌های بیهوشی حداقل باید 3.8 در 3.8 متر باشند.
- در اتاق معاینه و درمان از سرامیک یا کفپوش سینتتیک استفاده می‌شود. کاشی کاری تا زیر سقف باید ادامه داشته باشد و از رنگ روغن نیم مات برای این فضاها استفاده می‌شود.
- در بخش پرستاری از کفپوش‌های سینتتیک و رنگ روغنی نیم مات استفاده می‌شود.
- رنگ لباس پرستاران و پزشکان بهتر است سفید باشد. همچنین سرویس‌های عمومی در بیمارستان‌ها نیز باید سفید باشند.
- بخش‌هایی مانند بوفه یا رستوران‌ها در بیمارستان‌ها می‌توانند زرد باشند.
- در بخش هایی مانند مراقبت‌های ویژه یا اتاق عمل رنگ آبی می‌تواند بهترین رنگ باشد.
