استاندارد های تهویه محیط کار

آیا سلامت کارکنان شرکت یا سازمان شما برایتان مهم است؟ برای بسیاری از مدیران و رهبران سازمانی، سلامت کارکنان در اولویت اهداف شرکت است؛ به همین خاطر در طراحی داخلی فضای کار، از استاندارد ۱۴۰۰۱ و به ویژه استاندارد تهویه محیط کار پیروی می کنند. در این مقاله شما را با استاندارد تهویه محیط کار آشنا می کنیم. به بندهای استاندارد ۱۴۰۰۱ می پردازیم و در نهایت بازرسی TM44 را معرفی می کنیم.

در این مقاله می خوانید:

• استاندارد تهویه محیط کار برای سلامت کارکنان
• استاندارد ۱۴۰۰۱ یا ایزو ۱۴۰۰۱
• همه چیز درباره بازرسی TM44
• جمع بندی

استاندارد تهویه محیط کار برای سلامت کارکنان

تهویه هوای محیط کار و حفظ دمای مناسب تأثیر به سزایی بر سلامت کارکنان دارد. دمای نامناسب محیط، روی سلامت جسمانی و همین طور سلامت روانی افراد تأثیر می گذارد. برای مثال، در محیط سرد، میل افراد به انزوا افزایش می یابد؛ در حالی که محیط گرم، تمایل به ارتباط با دیگران را افزایش می دهد.

دما و رطوبت مناسب محل کار تا حد زیادی به فعالیت های سازمانی و شرایط محیطی بستگی دارد. کارشناس های بهداشت محیط دمای مناسب محیط کار را بین 21 تا 26 سانتی گراد می دانند:

• در تابستان بین 21 تا 24 سانتی گراد،
• در زمستان بین 24 تا 26 سانتی گراد.

میزان رطوبت پیشنهادی برای محیط کار هم بین 20 تا 60 درصد است. البته قانون سفت و سختی وجود ندارد که کارفرمایان را ملزم به رعایت دما یا رطوبت خاصی در محل کار کند؛ بلکه خود کارفرمایان هستند که باید محیط امنی برای فعالیت کارمندان فراهم کنند.

به همین خاطر استاندارد تهویه محیط کار یا استانداردهای جریان هوای محیط کار در میان استانداردهای سازمان جهانی استاندارد از اهمیت ویژه ای برخوردارند. در ادامه به معرفی استاندارد ۱۴۰۰۱ و بیان بخش هایی از آن می پردازیم.



1. استاندارد ۱۴۰۰۱ یا ایزو ۱۴۰۰۱

   هدف اصلی استاندارد ۱۴۰۰۱ یا همان ایزو ۱۴۰۰۱ رعایت الزامات زیست محیطی در سازمان است. این استاندارد طی سال های اخیر با توجه به اهمیت آن و همین طور تأثیرهای منفی و مشکلات زیست محیطی حاصل از فعالیت های صنعتی، مورد توجه سازمان ها و شرکت های بین المللی قرار گرفته است.

   این استاندارد الزاماتی را برای سیستم مدیریت زیست محیطی مشخص می‌کند تا هر سازمانی بتواند خط مشی و اهدافی را با در نظر گرفتن الزامات قانونی و اطلاعات دربارهٔ پیامدهای بارز زیست محیطی تدوین کند. کاربرد ایزو ۱۴۰۰۱ برای آن دسته از جنبه های زیست محیطی است که سازمان می‌تواند تحت کنترل داشته باشد و بر آن ها تأثیر بگذارد. این استاندارد، خود بیانگر معیارهای عملکرد زیست محیطی خاصی نیست.

   استاندارد ۱۴۰۰۱ برای هر سازمانی کاربرد دارد که مایل به اعمال این موارد باشد:

   • اجرا، نگهداری و بهبود سیستم مدیریت زیست محیطی،
   • اطمینان از انطباق با خط مشی زیست محیطی که خود سازمان تعیین کرده،
   • اثبات این انطباق به دیگران،
   • درخواست گواهی یا ثبت سیستم مدیریت زیست محیطی توسط سازمانی بیرونی،
   • و تعیین انطباق با این استاندارد و اظهار آن توسط خود سازمان مربوطه.

   استاندارد ۱۴۰۰۱ محیط زیست را محیط پیرامون که سازمان در آن کار می کند، شامل هوا، آب، زمین، منابع طبیعی، گیاهان، جانوران، انسان ها و روابط بین آن ها می‌داند. البته محیط پیرامون ممکن است از داخل سازمان شروع شده و به سیستم محلی، منطقه ای و جهانی گسترش یابد.

   برای برقراری استاندارد تهویه محیط کار و تأمین سلامت کارکنان در مجموعه، ابتدا باید به سراغ مقدار هوای موردنیاز برای تهویهٔ محیط کار برویم. محاسبهٔ مقدار هوای مورد نیاز برای تهویه برمبنای حداقل تهویهٔ موردنیاز برحسب یکای لیتر بر ثانیه (l/s) برای هر فرد، و حداقل تهویهٔ موردنیاز برحسب لیتر بر ثانیه به ازای واحد سطح بستگی دارد.

   بر این اساس حداقل تهویه برای هر فضا متناسب با تعداد افراد حاضر در ساختمان یا مساحت ساختمان تعیین می‌شود. طبق استاندارد تهویه محیط کار معیاری که باید برای تهویه محیط اداری در نظر بگیریم، ۲٫۵ لیتربرثانیه برای هر نفر، و ۰٫۳ لیتربرثانیه به ازای واحد سطح است.

   پس اگر در محیط کار سالنی به مساحت ۱۰۰ متر داشته باشیم که ۱۰ نفر در آن حضور دارند، مقدار تهویهٔ موردنیاز عبارت است از:

   بنابراین حداقل مقدار تهویه برای محیطی به مساحت ۱۰۰ مترمربع و با درنظرگرفتن حضور ۱۰ نفر در آن محیط، برابر با ۵۵ لیتربرثانیه است. اگر این عدد را بر تعداد نفرات تقسیم کنیم، به ازای هر نفر ۵٫۵ لیتربرثانیه نیاز خواهیم داشت.

   البته این مقادیر تعیین شده باید به فضایی برسند که افراد در آن حضور دارند. برای مثال اگر فقط ۱۰درصد از هوای تهویه بدون رسیدن به محل حضور افراد تخلیه شود، ۹۰ درصد هوای تهویه مفید خواهد بود. به این نسبت، راندمان توزیع هوای منطقه ای می‌گویند.

   فضایی را در نظر بگیرید که در آن، برای توزیع هوا در داخل ساختمان از دریچه های سقفی استفاده شده است. استاندارد تهویه محیط کار راندمان پخش هوای منطقه را برای هوای تأمینی از سقف، عدد ۱ در نظر می‌گیرد. برای محاسبهٔ نرخ تهویهٔ واقعی، نرخ پایه را بر راندمان پخش هوای منطقه تقسیم می کنیم. در این حالت تغییری بین نرخ پایه و نرخ واقعی ایجاد نمی شود.

   حالا اگر از همین سیستم برای گرمایش در زمستان استفاده کنیم، بیشترین دمای هوای رفت ۳۵ سانتی گراد، و دمای داخل ۲۲ سانتی گراد خواهد بود. بنابراین اختلاف دمای هوای رفت به اندازهٔ ۱۳ سانتی گراد از دمای هوای داخل اتاق بیشتر خواهد بود.

   طبق استاندارد تهویه محیط کار اگر اختلاف دمای هوای رفت و برگشت در سیستم سقفی بیشتر از ۸ سانتی گراد باشد، راندمان پخش هوای منطقه حداقل باید ۰٫۸ باشد؛ یعنی در چنین سیستمی در حالت گرمایش به اندازهٔ ۲۵درصد نرخ تهویهٔ واقعی بیشتری می خواهیم. نتیجه آنکه اگر در همهٔ طول سال از این سیستم استفاده شود، طراحی آن باید بر اساس نیاز زمستان باشد.

   

2. همه چیز درباره بازرسی TM44

   راهنمای فنی ۴۴ موسوم به TM44 متعلق به مؤسسهٔ رسمی مهندسین خدمات ساختمانی (CIBSE) به عنوان راهنمایی برای بازرسی تهویه مناسب محیط کار در انگلستان، جمهوری ایرلند، مالت و جبل الطارق استفاده می شود.

   این راهنما اصولا برای بازرسی هایی است که در راستای دستورالعمل عملکرد انرژی در ساختمان ها (EPBD) انجام می شوند. اما برای همهٔ کسانی که در سرتاسر دنیا می خواهند میزان بهره وری انرژی سیستم های تهویه هوا را ارزیابی نمایند هم مفید است.

   راهنمای TM44 راهنمایی هایی دربارهٔ انجام بازرسی های مربوط به تهویهٔ هوا عرضه می کند. هدف آن برآوردن ملزومات بخش نامه هایی است که در مقررات بخش های مختلف سازمانی در انگلستان وجود دارند.

   تمرکز آن بر سیستم هایی است که از کولر برای ایجاد هوای سرد استفاده می کنند. البته قسمتی از این راهنما هم می تواند برای سایر سیستم های خنک کننده استفاده شود، مانند آن سیستم هایی که از لوله یا مجراهای داخلی در ساختمان استفاده می کنند، یا آن هایی که از منابع محلی آب برای ایجاد راهکارهای خنک کننده بهره می برند.

   در راهنمای بازرسی TM44 که در قالب ۴۰ صفحه عرضه شده، این موارد مطرح شده اند: هدف از بازرسی تهویه هوا، برنامه های نظارتی، محدودهٔ موردنظر برای اجرای بازرسی، مسائل مربوط به سلامتی و ایمنی، خود فرایند بازرسی، مسائل مشترک در همه سیستم ها، سیستم های خنک کننده پکیجی، سیستم های خنک کننده مرکزی، ارزیابی بهره وری و اندازه سیستم، ارزیابی عملکرد تهویه، عوامل مؤثر بر مصرف انرژی تهویه هوا، کاهش بار خنک کنندگی، خنک کنندگی از طریق کندانسور یا چگالنده، خنک کنندگی جذبی با قدرت ترکیبی گرما و در نهایت نتایج تحقیقات تجربی و درس هایی از اجرای این بازرسی در اروپا.

   

جمع بندی

برای بسیاری از مدیران و رهبران سازمانی، سلامت کارکنان در اولویت اهداف شرکت است؛ از این رو به استاندارد های بین المللی طراحی دفتر کار توجه ویژه دارند. در این راستا در طراحی داخلی فضای کار، از استاندارد تهویه محیط کار و به ویژه استاندارد ۱۴۰۰ارزیابی ۱ پیروی می کنند. تهویه هوای محیط کار و حفظ دمای مناسب تأثیر به سزایی بر سلامت کارکنان دارد. دمای نامناسب محیط، روی سلامت جسمانی و همین طور سلامت روانی افراد تأثیر می گذارد.

استاندارد ۱۴۰۰۱ الزاماتی را برای سیستم مدیریت زیست محیطی مشخص می کند تا هر سازمانی بتواند خط مشی و اهدافی را با در نظرگرفتن الزامات قانونی و اطلاعات دربارهٔ پیامدهای بارز زیست محیطی تدوین کند. راهنمای فنی ۴۴ موسوم به TM44 متعلق به مؤسسهٔ رسمی مهندسین خدمات ساختمانی (CIBSE) هم برای همهٔ کسانی که در سرتاسر دنیا می خواهند استاندارد انرژی دفتر کار و میزان بهره وری سیستم های تهویه هوا را نمایند، مفید است.

منابع:

cibse.org
labourguide.co.za
continentalfan.com