معماری پایدار چیست و چه مفهومی از پس آن قابل درک است؟ اصول معماری سبز چیست و این اصول به دنبال چه اهدافی در ساخت و ساز و طراحی ساختمان‌های امروزی است؟ پایداری کلمه‌ای است که در هر صنعتی و هر کسب و کاری نفوذ کرده است و معماری نیز از این امر مستثنی نیست. اضافه شدن پایداری به کلمه معماری البته باید خیلی زودتر از اینها صورت می‌گرفت. با توجه به اینکه ساختمان‌ها و نحوه ساخت آنها تأثیر بسیار زیادی روی میزان مصرف انرژی و هدر رفت آن دارد، مفهوم معماری سبز را باید قبل از اینها در ساخت ساختمان‌ها در دستور کار قرار می‌دادیم.
البته هنوز هم برای شناخت معماری سبز و اصول و اهداف آن دیر نیست. در این مقاله با شما همراه هستیم تا به صورت کامل و جامع به بررسی مفهوم معماری پایدار پرداخته و نکات اصلی و لازم برای شناخت این روش معماری را با شما در میان بگذاریم.
معماری پایدار یا سبز چیست؟
در واقع معماری پایدار چیست و چرا به وجود آمده است؟ مانند سایر رشته‌ها و صنایع معماری نیز در طول زمان با پیشرفت‌های عمده‌ای روبرو شده و آیتم‌ها و پارامترهای مختلفی به آن وارد شده است. در این بین تأثیر عوامل محیطی بر معماری یکی از موارد بسیار مهمی بوده که هم آن را دگرگون کرده و هم باعث ایجاد مزیت‌های زیادی در آن شده است. برای اینکه با تعریف معماری پایدار آشنا شده و ماهیت اضافه شدن کلمه پایداری بر معماری را بدانید، ابتدا باید تعریفی از خود این کلمه برای شما بیان کنیم.
کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه (World Commission on Environment and Development) پایداری را به عنوان روش‌های برای توسعه تعریف می‌نماید که در آن در کنار برطرف کردن نیازهای حال، امکان برطرف کردن نیازهای آینده در نظر گرفته شده و به نوعی شاهد به خطر افتادن توانایی‌های آیندگان برای برطرف کردن نیازهای خود نباشیم. پر واضح است که اصلی‌ترین و نزدیک‌ترین بار معنایی این تعریف به محیط زیست و مراقبت از آن برمی‌گردد.
با اضافه شدن این تعریف از پایداری به معماری عملاً می‌توان معماری پایدار را طراحی خانه‌ها و منازلی تعریف کرد که در آن در عین ایجاد شرایط لازم برای یک زندگی سالم، اثرات منفی و خطری برای زندگی آینده ایجاد نشده و مصرف انرژی و استفاده از منابع انسانی در آن به حداقل برسد. اصول معماری پایدار بر همین پایه استوار است. معماری سبز را می‌توان در استفاده از مصالح ساختمانی نوین، روش‌های ساخت به روز‌تر استفاده از منابع و طراحی ویژه برای مصرف بهینه‌تر انرژی در ساختمان‌ها تعریف کرد.
مفهوم معماری پایدار یا معماری سبز
در بند قبلی به صورت کلی تشریح کردیم که معماری پایدار چیست و چگونه می‌توان یک معماری پایدار در ساختمان ایجاد کرد. اما ماهیت و مفهوم این معماری چیست و اصول معماری پایدار به دنبال ایجاد چه تفاوتی در ساختمان‌ها است؟ معماری پایدار اصطلاحاً به معماری سبز یا معماری محیطی نیز مشهور است. ماهیت این معماری به حداقل رساندن مضرات ساختمان ا و ساحت و ساز بر اکوسیستم و طبیعت است.
برای درک هر چه بهتر پاسخ سوال معماری پایدار چیست باید شما را با یک مثال سده همراه کنیم. تصور کنید که زمینی 1000 متری با 100 درخت کمیاب در اختیار دارید. اگر قصد ساخت و ساز بر روی این زمین را داشته باشید، تنها راه‌حل از بین بردن این درختان است.
در حالی که از بین بردن آنها می‌تواند باعث ایجاد آسیب به اکوسیستم و طبیعت شده و عملاً امکان استفاده از مزیت‌های این درختان برای نسل آینده از بین خواهد رفت. اصول معماری پایدار با چنین شرایطی متناقض است. اگر پایداری اهمیتی نداشته باشد، تکلیف مشخص خواهد بود. اما وقتی سخن از معماری پایدار و رعایت اصول آن به میان بیاید، عملاً تصمیم گیری به این راحتی‌ها نخواهد بود.
در معماری سبز به دنبال چه چیزی هستیم ؟
در بند قبلی احتمالاً درک کردید که ماهیت معماری پایدار (سبز) چیست و ایده اصلی این معماری چرا به وجود آمده است. اما سوال اینجاست که در این روش معماری دنبال رسیدن به چه هدفی هستیم؟ آیا نتیجه از مثال قبلی عدم ساخت و ساز در زمین تعریف شده است؟
این مهم با تعریف معماری پایدار که برطرف کردن نیازهای حال باشد، کمی تناقض خواهد داشت. اما برای اینکه ببینیم در این روش معماری به دنبال رسیدن به چه چیزی هستیم، بیایید راه‌حل‌های موجود برای چالش قبلی را با هم مرور کنیم.
- آیا زمین دیگری در اطراف وجود ندارد که بتوان از آن به عنوان زمین جایگزین برای ساخت و ساز استفاده کرد؟
- آیا امکان ساخت و ساز در زمین فعلی بدون نیاز به قطع درختان و آسیب به آنها وجود ندارد؟
- بهینه‌ترین شرایط برای جلوگیری حداکثری از قطع درختان موجود در زمین فعلی چیست؟
- در صورت اقدام برای ساخت و ساز چه راه‌حل‌هایی وجود دارد تا آسیب وارد شده را به گونه‌ای دیگر جبران کنیم؟
اینها همه راه‌حل‌هایی هستند که معماری پایدار ما را به آن هدایت خواهد کرد. اگر شما چنین سوالاتی را در ذهن خود بررسی کرده و به دنبال رسیدن به پاسخ آنها باشید، به خوب درک کرده‌اید که معماری پایدار چیست و چه چیزی را دنبال می‌نماید.
معماری پایدار چه اهمیتی دارد؟
اهمیت معماری سبز چیست و چه لزومی به استفاده از آن وجود دارد؟ با دقت به اصول معماری پایدار و نتایج حاصل از آن به راحتی می‌توان به پاسخ این پرسش رسید. اما برای درک هرچه بهتری این موضوع لازم است تا کمی شما را با اعداد و ارقام همراه کنیم.
جالب است بدانید که بیش از 35 درصد از کل انرژی مصرفی جهان توسط ساختمان‌ها مصرف می‌شود. از آن جالب‌تر این است که حدود 40 درصد از CO2 موجود در جان نیز توسط ساخت و ساز ساختمان‌ها منتشر می‌شود.
کلان شهرها در سرتاسر جهان روزبه‌روز در حال گسترش هستند و ادامه این فرایند می‌تواند تهدیدی بزرگ برای آینده جهان باشد. آینده‌ای که هم اکنون نیز به خطر افتاده است. اینها نشان از اهمیت بالای معماری پایدار دارد. البته مسلماً رعایت اصول معماری پایدار به تنهایی برای برون رفت از این چالش کافی نخواهد بود.
تاریخچه معماری سبز چیست ؟
هر چند باید بدانیم که تاریخچه معماری پایدار (سبز) چیست اما مهم‌تر آن اجرای اصول این روش معماری در ساخت و ساز است. اگر بخواهیم واقع بین باشیم، معماری در جهان با اصول معماری سبز آغاز شده و کم کم جای خود را به روش‌های صنعتی داد و سپس باز معماران به دنبال استفاده از راه‌حل‌هایی برای برگشت به همان اصول اولیه در ساخت ساز هستند.
از این رو تاریخچه این روش معماری کمی عجیب به نظر می‌رسد. اما با این حال اگر بخواهیم طبق تعریف معماری پایدار به بررسی تاریخچه آن بپردازیم، باید آن را از آغاز جنبش بین المللی محیط زیست به بعد یعنی از حدود 50 سال قبل بررسی کنیم.
هر چند در حال حاضر شرایط اجرای بسیاری از معاهده‌های مربوط به حفاظت از محیط زیست اصلاً خوب نیست، اما با روی کار آمدن معماری پایدار این مهم می‌تواند شرایط بهتری پیدا کند البته به شرطی که معماران به اصول معماری پایدار پایبند بوده و آنها را در دستور ساخت و ساز خود قرار دهند.
اصول معماری پایدار چیست ؟
اصول معماری پایدار چیست و رعایت این اصول چه مزیت‌هایی را به دنبال دارد؟ در این بند و بعد بعدی به بررسی اصول معماری پایدار و مزیت‌های آن در جامعه امروز می‌پردازیم. این بررسی می‌تواند شناخت شما را نسبت به این روش ساخت و ساز افزایش دهد. البته که رعایت تمام اصول معماری پایدار رد هر ساخت و سازی احتمالاً در دسترس نیست، اما با این حال نهایت دقت به آنها می‌تواند کره زمینی به مراتب بهتر و ایده‌آل‌تر را هم برای ما و هم برای آیندگان به ارمغان بیاورد.
- به عنوان اولین اصل از اصول معماری پایدار بید به ایجاد حداکثر میزان تمرکز برای کاهش تأثیر انسان بر محیط زیست اشاره کنیم.
- حداقل نمودن مصرف انرژی‌های زیان بار و مضر افزایش استفاده از منابع تجدید پذیر مانند استفاده از پنل‌های خورشیدی و سیستم‌های گرمایش و سرمایش و تهویه طبیعی
- یکی از مهمترین اصول معماری پایدار ساخت و سازی است که حداقل اثر مصرف انرژی ساکنین را به محیط زیست به صفر می‌رسانند.
- استفاده از سیستم‌های جمع‌آوری آب باران و بازیافت آب‌ها
- ادغام ساختمان‌ها با چشم‌انداز طبیعی
- استفاده از مواد تجدید پذیر مانند بامبو، چوب، پنبه و کتان در طراحی معماری
- استفاده از پلاستیک‌های طبیعی
- کوچک‌تر کردن ساختمان‌ها برای اثر کمتر ساخت و ساز روی محیط زیست
- استفاده از ظروف بازیافتی برای ساخت و ساز در بخش‌های مختلف
- ساخت برج‌های مسکونی پوشیده از گیاهان و طراحی محوطه و فضای سبز
مزایای معماری سبز چیست ؟
اما مزایا معماری پایدار چیست و این روش است و ساز در نهایت می‌تواند چه نیازهایی از انسان کنونی را برطرف کند؟ همگی ما به مزیت‌های این روش معماری برای آیندگان پی بردیم. اما برای زمان حال چه مزیت‌هایی را برای آن می‌توان برشمرد؟
- کاهش مصرف انرژی‌های زیان بار برای دنیای فعلی ما نیز پر از مزیت است.
- نزدیک‌تر شدن زندگی انسان به طبیعت می‌تواند بسیاری از بیماری‌ها مانند افسردگی را به حداقل برساند.
- کاهش مصرف انرژی در نهایی باعث کاهش هزینه‌ها نیز خواهد شد.
- کاهش آلایندگی‌ها و مواد غیر قابل بازیافت در طبیعت می‌تواند اکوسیستم‌های ماندگارتری را در زمین فراهم آورد.
آب و هوایی بهتر در کره زمین در نهایت می‌تواند زندگی بهتری در این کره خاکی برای همه ما به وجود آورد. البته معماری پایدار تنها یکی از روش‌هایی است که برای حفاظت از محیط زیست باید در دستور کار قرار گیرد.
نمونه‌هایی از معماری پایدار در جهان
در این بخش از مقاله سعی داریم تا این محتوا را برای شما جذاب‌تر کنیم. معرفی نمونه‌های واقعی از معماری پایدار در جهان موضوعی است که در این بخش مرور می‌کنیم. نمونه‌هایی که اصول معماری پایدار و سبز در آنها رعایت شده و به طور عینی می‌توانند پاسخ پرسش معمای پایدار چیست باشند. البته این نمونه‌ها همگی موفق به کسب رتبه LEED و BREEAM شده و از این نظر تایید شده هستند.
- خانه‌های شناور در ونکوور کانادا یکی از بهترین نمونه‌های معماری سبز هستند.
- پاک‌ترین نیروگاه انرژی زبانه در جهان با عنوان CopenHill در کپنهاگ دانمارک یکی دیگر از نمونه‌های این معماری در جهان است.
- ساختمان کریستال در لندن با نمایی شیشه‌ای که در نزدیکی پارک المپیک این کشور قرار گرفته است.
- ساختمان برایان پارک در نیویورک آمریکا
- برج شانگهای در چین
- مرکز تجارت جهانی بحرین
کلام آخر
حالا به خوبی می‌دانید که معماری پایدار چیست و چه مزیت‌هایی دارد. هم چنین اصول معماری پایدار رو اهداف آن را می‌دانید. استفاده از روش‌ها و مصالح نوین برای ساخت و ساز می‌تواند یک قدم بزرگ برای نجات کره زمینی باشد که روزبه‌روز بیشتر در خطر قرار می‌گیرد. در این راه همه معماران باید در کنار هم باشند. حفاظت از محیط زیست اصلی‌ترین و بزرگ‌ترین چالش بشر برای زندگی روی کره زمین در چند دهه آتی خواهد بود که هم اکنون باید فکری برای آن کرده باشیم. در این میان نقش یک شرکت معماری نیز به عنوان بازوی اجرایی نقش مهم در جا افتادن این فرهنگ دارد.
